Profesjonalny osąd kierownictwa oraz szacunki
W procesie stosowania polityki rachunkowości wobec zagadnień podanych poniżej, największe znaczenie, oprócz szacunków księgowych, miał profesjonalny osąd kierownictwa, który wpływa na wielkości wykazywane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, w tym w dodatkowych notach objaśniających. Założenia tych szacunków opierają się na najlepszej wiedzy Zarządu odnośnie bieżących i przyszłych działań i zdarzeń w poszczególnych obszarach. Szczegółowe informacje na temat przyjętych założeń zostały przedstawione poniżej lub w odpowiednich notach objaśniających.
Wartość odzyskiwalna rzeczowych aktywów trwałych („RAT”), wartości niematerialnych („WN”) i wartości firmy
Zmiany zachodzące na rynku energii elektrycznej mogą mieć istotny wpływ na ocenę wartości odzyskiwalnej majątku produkcyjnego poszczególnych jednostek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej PGE. W razie zidentyfikowania przesłanek utraty wartości Grupa dokonuje szacunków wartości odzyskiwalnej swoich rzeczowych aktywów trwałych. Szacunek wartości odzyskiwalnej wartości firmy wykonywany jest corocznie.
Analiza utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości firmy dokonywana jest poprzez oszacowanie wartości odzyskiwalnej ośrodków wypracowujących przepływy pieniężne. Analiza taka opiera się na szeregu istotnych założeń, których część jest poza kontrolą Grupy. Istotne zmiany tych założeń mają wpływ na wyniki testów na utratę wartości i w konsekwencji mogą doprowadzić do istotnych zmian sytuacji finansowej oraz wyników finansowych Grupy. Przeprowadzony test na utratę wartości wybranych aktywów Grupy Kapitałowej PGE został opisany w nocie 3 niniejszego sprawozdania finansowego.
Okresy amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych
Wysokość stawek odpisów amortyzacyjnych jest ustalana na podstawie przewidywanego okresu ekonomicznego użytkowania danego składnika rzeczowych aktywów trwałych lub wartości niematerialnych oraz szacunków dotyczących wartości rezydualnej. Kapitalizowane remonty generalne są amortyzowane w okresie pozostałym do przewidywanego rozpoczęcia kolejnego remontu generalnego.
Okresy ekonomicznego użytkowania są weryfikowane przynajmniej raz w ciągu roku obrotowego. Stosowane okresy amortyzacji zostały przedstawione w nocie 4.8 oraz 4.9.
Przeprowadzona w 2017 roku weryfikacja okresów ekonomicznej użyteczności rzeczowych aktywów trwałych i aktywów niematerialnych wpłynęła na zwiększenie kosztów amortyzacji 2017 roku w łącznej kwocie 3 mln PLN.
Wycena składnika aktywów z tytułu usuwania nadkładu na etapie produkcji
Aktywowanie poniesionych kosztów na usuwanie nadkładu na etapie produkcji jest kalkulowane w oparciu o nadwyżkę rocznego wskaźnika N:W (stosunek ilości zdjętego nadkładu do wydobytego węgla w ciągu roku) nad ogólnym wskaźnikiem N:W dla danego komponentu złoża. Ogólny wskaźnik N:W obliczany jest na podstawie szacunku pozostałej do usunięcia ilości nadkładu do szacunku pozostałych do wydobycia zasobów węgla - począwszy od daty zastosowania interpretacji KIMSF 20 do końca eksploatacji węgla z danego komponentu złoża. Wskaźnik ten ustalany jest na podstawie najlepszej wiedzy służb technicznych kopalni na koniec każdego roku obrotowego i może ulegać zmianom w przypadku pozyskiwania w miarę postępu prac eksploatacyjnych nowych informacji w zakresie wielkości eksploatowanego złoża oraz sposobu jego zalegania. Aktualizacja ogólnego wskaźnika N:W w ciągu 2017 roku spowodowała obciążenie kosztów okresu w wysokości 42 mln PLN.
Wpływ aktywów z tytułu usuwania nadkładu na etapie produkcji na rzeczowe aktywa trwałe i koszty amortyzacji został przedstawiony w nocie 9 niniejszego sprawozdania finansowego.
Rezerwa rekultywacyjna
Rezerwa rekultywacyjna jest ustalana w oparciu o szacunki przyszłych kosztów rekultywacji z wykorzystaniem informacji dostępnych na dzień sprawozdawczy. Rezerwa jest aktualizowana w przypadku zmiany szacowanego czasu lub kwot wydatków niezbędnych do przeprowadzenia rekultywacji, lub w przypadku zmiany stopy dyskontowej. Oszacowanie rezerwy rekultywacyjnej wymaga przyjęcia założeń techniczno-geologicznych, środowiskowych, prawnych i podatkowych, jak również harmonogramu, zakresu oraz poziomu kosztów procesu rekultywacji. Zmiany w powyższych założeniach wpływają na wartość rezerwy rekultywacyjnej, wartość skapitalizowanych kosztów rekultywacji ujętych w rzeczowych aktywach trwałych oraz na sprawozdanie z całkowitych dochodów.
Wycena rezerw na świadczenia pracownicze
Rezerwy na świadczenia pracownicze zostały oszacowane w wykorzystaniem metod aktuarialnych.
Główne założenia przyjęte przez aktuariusza na dzień sprawozdawczy do wyliczenia kwoty zobowiązania są następujące:
Stan na dzień 31 grudnia 2017 |
Stan na dzień 31 grudnia 2016 |
|
---|---|---|
Przewidywany wskaźnik inflacji (%) |
1,8% |
1,3 - 1,8% |
Stopa dyskontowa (%) |
3,4% |
3,5% |
Średni zakładany roczny wzrost podstaw (%) |
0,00-4,29% |
0,00-3,57 % |
Wskaźnik rotacji pracowników (%) |
0,27-9,57% |
0,24 - 9,41% |
Przewidywana stopa wzrostu wartości usług medycznych (%) |
1,8% |
1,3 – 1,8% |
Przewidywana stopa wzrostu wartości odpisu na ZFŚS (%) |
3,5-5,0% |
3,50-8,4% |
- Prawdopodobieństwo odejść pracowników przyjęto na podstawie danych historycznych dotyczących rotacji zatrudnienia w Grupie oraz danych statystycznych dotyczących odejść pracowniczych w branży.
- Umieralność i prawdopodobieństwo dożycia przyjęto zgodnie z Tablicami Trwania Życia, publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, przyjmując, że populacja zatrudnionych w Grupie odpowiada średniej dla Polski pod względem umieralności.
- Przyjęto ustawowy tryb przechodzenia pracowników na emeryturę według szczegółowych zasad zawartych w ustawie emerytalnej, z wyjątkiem tych zatrudnionych, którzy spełniają warunki wymagane do przejścia na wcześniejsza emeryturę.
- Do dyskontowania przyszłych wypłat świadczeń przyjęto stopę dyskontową w wysokości 3,4%, (31 grudnia 2016: 3,5%), tj. na poziomie rentowności długoterminowych papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, notowanych na polskim rynku kapitałowym.
Pozostałe rezerwy
Jak opisano w nocie 4.21 tworzenie rezerw wymaga dokonania szacunków prawdopodobieństwa wypływu korzyści ekonomicznych oraz określenia wysokości stanowiącej najbardziej właściwy szacunek nakładów niezbędnych do wypełnienia obowiązku obecnego na koniec okresu sprawozdawczego. Prócz tytułów opisanych powyżej najistotniejsze wartości dotyczą:
- Rezerw na uprawnienia do emisji CO2.
- Rezerw na wartość praw majątkowych przeznaczonych do umorzenia.
Analiza wrażliwości na zmianę założeń przyjętych do wyliczenia bieżącej wartości rezerw, w tym w szczególności zmiana stopy dyskonta, została zaprezentowana w notach 21 i 22 niniejszego sprawozdania finansowego.
Zobowiązania warunkowe
Stosując się do zapisów MSR 37 w zakresie rozpoznawania i wyceny rezerw oraz zobowiązań warunkowych Grupa Kapitałowa PGE dokonuje oceny prawdopodobieństwa wystąpienia potencjalnych zobowiązań. Jeżeli wystąpienie niekorzystnego zdarzenia jest prawdopodobne, Grupa Kapitałowa PGE ujmuje rezerwę w odpowiedniej wysokości. Jeżeli wystąpienie niekorzystnego zdarzenia w ocenie Grupy Kapitałowej PGE jest możliwe, lecz nie jest prawdopodobne, ujmowane jest zobowiązanie warunkowe.
Szczegółowe informacje na temat zobowiązań warunkowych oraz spraw spornych przedstawiono w nocie 28 niniejszego sprawozdania finansowego.
Odpisy aktualizujące wartość należności
Na dzień sprawozdawczy jednostki wchodzące w skład Grupy Kapitałowej PGE oceniają, czy istnieją obiektywne dowody utraty wartości składnika należności lub grupy należności. Jeżeli wartość odzyskiwalna składnika aktywów jest niższa od jego bieżącej wartości księgowej, Grupa Kapitałowa PGE dokonuje odpisu aktualizującego do poziomu bieżącej wartości planowanych przepływów pieniężnych.
Informacja na temat odpisów aktualizujących należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych należności została przedstawiona w nocie 25.1.1 niniejszego sprawozdania finansowego.
Doszacowanie sprzedaży energii elektrycznej
Odczyty liczników dotyczące wielkości sprzedanej energii elektrycznej w handlu detalicznym wraz z usługą dystrybucyjną oraz jej fakturowanie są dokonywane w większości w okresach odmiennych od okresów sprawozdawczych. W związku z powyższym spółka sprzedaży detalicznej (PGE Obrót S.A.) oraz spółka dystrybucyjna (PGE Dystrybucja S.A.) wchodzące w skład Grupy Kapitałowej PGE dokonują odpowiednich szacunków sprzedaży na każdy dzień sprawozdawczy, za okres nie objęty odczytem. Szacunek obejmuje również zmianę kosztów zakupu energii elektrycznej wynikającą z przeprowadzonego doszacowania sprzedaży oraz uzgodnienia bilansu energii.
Należności z tytułu doszacowanej sprzedaży na dzień 31 grudnia 2017 roku są przedstawione w nocie 25.1.1 niniejszego sprawozdania finansowego.
Wycena wartości godziwej nabywanych aktywów i zobowiązań, ustalenie wartości firmy
Zgodnie z MSSF 3 Połączenia jednostek Grupa Kapitałowa PGE dokonuje identyfikacji i wyceny nabywanych aktywów, zobowiązań oraz wartości firmy lub zysku z okazjonalnego nabycia. Wycena opiera się na szeregu istotnych założeń, obejmujących między innymi: wybór odpowiedniej metody, plany kierownictwa odnośnie wykorzystania przejętych aktywów, prognozy finansowe (w tym ścieżki cenowe określające główne pozycje przychodów i kosztów), zmiany legislacyjne i tym podobne. Z drugiej strony na rozliczenie transakcji nabycia ma wpływ odpowiednie ustalenie ceny nabycia (w tym części warunkowej). Przyjęte założenia mogą mieć istotny wpływ na określenie wartości godziwej nabywanych aktywów i zobowiązań oraz ustalenie wartości firmy lub zysku z okazyjnego nabycia. Wartość firmy podlega testom na utratę wartości łącznie z odpowiednimi ośrodkami generującymi strumienie pieniężne.
W ciągu 2017 roku Grupa Kapitałowa PGE nabyła spółki EDF w Polsce. W wyniku wstępnego rozliczenia nabycia rozpoznano wartość firmy w wysokości 724 mln PLN. Dodatkowo GK PGE w bieżącym roku zaczęła wywierać istotny wpływ na spółkę Polimex - Mostostal S.A. Rozliczenie nabycia wymagało ustalenia wartości godziwych możliwych do zidentyfikowania aktywów i zobowiązań oraz zobowiązań warunkowych, w wyniku którego nastąpiło powstanie wartości firmy w wysokości 16 mln PLN ujętej w wartości księgowej inwestycji. Szczegóły dotyczące rozliczenia nabycia opisano w nocie 1.4 niniejszego sprawozdania.
Niepewność związana z rozliczeniami podatkowymi
Regulacje dotyczące podatku od towarów i usług, podatku dochodowego od osób prawnych oraz obciążeń związanych z ubezpieczeniami społecznymi podlegają częstym zmianom. Te częste zmiany powodują brak odpowiednich punktów odniesienia, niespójne interpretacje oraz nieliczne ustanowione precedensy, które mogłyby mieć zastosowanie. Obowiązujące przepisy zawierają również niejasności, które powodują różnice w opiniach, co do interpretacji prawnej przepisów podatkowych, zarówno pomiędzy organami państwowymi jak i organami państwowymi i przedsiębiorstwami.
Rozliczenia podatkowe oraz inne obszary działalności (na przykład kwestie celne czy dewizowe) mogą być przedmiotem kontroli organów, które uprawnione są do nakładania wysokich kar i grzywien, a wszelkie dodatkowe zobowiązania podatkowe, wynikające z kontroli, muszą zostać zapłacone wraz z wysokimi odsetkami. Te warunki powodują, że ryzyko podatkowe w Polsce jest większe niż w krajach o bardziej stabilnym systemie podatkowym.
W konsekwencji, kwoty prezentowane i ujawniane w sprawozdaniach finansowych mogą się zmienić w przyszłości w wyniku ostatecznej decyzji organu kontroli podatkowej.
Z dniem 15 lipca 2016 roku do Ordynacji Podatkowej zostały wprowadzone zmiany w celu uwzględnienia postanowień Ogólnej Klauzuli Zapobiegającej Nadużyciom (GAAR). GAAR ma zapobiegać powstawaniu i wykorzystywaniu sztucznych struktur prawnych tworzonych w celu uniknięcia zapłaty podatku w Polsce. GAAR definiuje unikanie opodatkowania jako czynność dokonaną przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisy ustawy podatkowej. Zgodnie z GAAR taka czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny. Wszelkie występowanie nieuzasadnionego dzielenia operacji, angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących oraz inne działania o podobnym działaniu do wcześniej wspomnianych, mogą być potraktowane jako przesłanka istnienia sztucznych czynności podlegających przepisom GAAR. Nowe regulacje będą wymagać znacznie większego osądu przy ocenie skutków podatkowych poszczególnych transakcji.
Klauzulę GAAR należy stosować w odniesieniu do transakcji dokonanych po jej wejściu w życie oraz do transakcji, które zostały przeprowadzone przed wejściem w życie klauzuli GAAR, ale dla których po dacie wejścia klauzuli w życie korzyści były lub są nadal osiągane. Wdrożenie powyższych przepisów umożliwi polskim organom kontroli podatkowej kwestionowanie realizowanych przez podatników prawnych ustaleń i porozumień, takich jak restrukturyzacja i reorganizacja grupy.
Grupa ujmuje i wycenia aktywa lub zobowiązania z tytułu bieżącego i odroczonego podatku dochodowego przy zastosowaniu wymogów MSR 12 Podatek dochodowy w oparciu o zysk (stratę podatkową), podstawę opodatkowania, nierozliczone straty podatkowe, niewykorzystane ulgi podatkowe i stawki podatkowe, uwzględniając ocenę niepewności związanych z rozliczeniami podatkowymi. Gdy istnieje niepewność co do tego, czy i w jakim zakresie organ podatkowy będzie akceptował poszczególne rozliczenia podatkowe transakcji, Grupa ujmuje te rozliczenia uwzględniając ocenę niepewności.
Wpływ zmiany wybranych szacunków na sprawozdanie z całkowitych dochodów za 2017 rok
|
Odpisy aktualizujące wartość aktywów trwałych |
Zmiana wyceny rezerw aktuarialnych |
Zmiana wyceny rezerwy rekultywacyjnej |
Aktualizacja ogólnego wskaźnika N:W |
Weryfikacja okresów ekonomicznej użyteczności |
---|---|---|---|---|---|
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY |
- |
- |
- |
- |
- |
Koszt własny sprzedaży |
(957) |
(58) |
- |
(42) |
(3) |
ZYSK/(STRATA) BRUTTO ZE SPRZEDAŻY |
(957) |
(58) |
- |
(42) |
(3) |
Koszty sprzedaży i dystrybucji |
- |
(5) |
- |
- |
- |
Koszty ogólnego zarządu |
(37) |
(8) |
- |
- |
- |
Pozostałe przychody operacyjne |
2 |
- |
- |
- |
- |
Pozostałe koszty operacyjne |
- |
- |
(42) |
|
|
ZYSK/(STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ |
(992) |
(71) |
(42) |
(42) |
(3) |
ZYSK/(STRATA) BRUTTO |
(992) |
(71) |
(42) |
(42) |
(3) |
Inne całkowite dochody |
- |
(101) |
- |
- |
- |